Paard heeft gebroken been: wat te doen?

Het is de nachtmerrie van elke paardeneigenaar: je paard heeft een gebroken been.

Bij mensen is dit vaak geen groot probleem.

Bij paarden echter, kan de breuk het begin van het einde zijn.

Waarom is een gebroken been zulk slecht nieuws?

En zijn er wegen naar herstel?

In dit artikel vertellen we alles over het gebroken been bij het paard.

Paard heeft been gebroken

Het is een schokkende diagnose, wanneer een paard het been heeft gebroken. Een breuk is namelijk relatief gemakkelijk op te lopen, maar lastig te behandelen. De lange, dunne botten dragen veel gewicht en zijn lastig te fixeren.

Een trap van een ander paard, een val of klap oplopen door bijvoorbeeld een hindernis. Een ongeluk zit in een klein hoekje. De benen van een paard zijn helaas heel kwetsbaar.

Alleen wat huid, spieren en pezen beschermen het smalle bot, wat al snel zo’n 600 à 800 kilo paard moet dragen. Maar uit welke botten bestaat het been eigenlijk?

Het paardenbeen bestaat uit 9 belangrijke botten, namelijk het:

• Bovenbeen
• Griffelbeen
• Hielbeen
• Hoefbeen
• Kroonbeen
• Kuitbeen
• Onderarm
• Pijpbeen
• Scheenbeen

Dit betekent, dat het been op heel wat plekken een breuk kan oplopen. Tijdens het helingsproces mag het been vaak wekenlang niet bewegen, wat normaal staan voor het paard onmogelijk maakt.

Maar wat maakt de behandeling van een gebroken been precies zo lastig?

Het gebroken been van een paard behandelen

Wanneer je paard een gebroken been heeft, komt bij de behandeling veel medische, specialistische zorg kijken. Gelukkig kan het lichaam een belangrijk deel van het helingsproces zelf!

Het helingsproces

Het paardenlichaam kan in principe een breuk zelf repareren. Er worden extra kraakbeencellen aangemaakt en de breuk wordt als het ware ingekapseld. Vervolgens worden zogenaamde osteoblasten aangevoerd, die eenmaal op hun plek osteocyten vormen.

De osteocyten regelen de op-en afbouw van cellen in het botweefsel en reguleren de aanvoer van belangrijke stoffen. Wanneer het bot geheeld is, wordt het omkapsel door het lichaam afgebroken. Hierdoor wordt het bot weer in model gebracht en is de breuk volledig hersteld.

Het klinkt misschien alsof een geheelde breuk zo gepiept is, maar vaak is het lichaam zo’n 6 à 8 weken bezig. Dit betekent, dat het been van het paard een behoorlijke tijd zo min mogelijk mag bewegen.

Welke medische zorg komt er aan een breuk te pas?

Medische zorg

Aangezien het helen van een breuk weken duurt, is het van belang dat de bot uiteinden zo goed mogelijk op elkaar blijven staan. Dit betekent: goed aansluiten en recht op elkaar. Om verschuiving te voorkomen, moeten de botten zo stevig mogelijk op hun plek blijven.

Bij mensen bereiken we dit, door de botten met metalen pennen, platen en gips te fixeren. Fixeren betekent, dat iets niet meer van zijn positie af kan. Bij succesvolle heling van bot is deze onbeweeglijkheid onmisbaar.

Bij paarden is dit onderdeel precies waar het probleem zit. De lange, dunne botten zijn soms niet met pinnen en schroeven aan elkaar te maken, omdat ze gewoonweg te dun zijn. Het bot zou dan kapot geschroefd worden, met alle gevolgen van dien.

Hiernaast dragen de slanke benen van het paard enorm veel gewicht, wat de kans op botverschuiving verhoogd. Helaas kan een paard niet 6 weken in bed gaan liggen, met het been omhoog.

Soms wordt geprobeerd het been te ontlasten, door het paard in een waterbak te huisvesten of met draagbanden te ondersteunen. Ook hier moet het paard lang stilstaan, wat erg moeilijk is. Vaak verloopt deze aanpak dan ook niet succesvol.

Hiernaast wordt een breuk meestal operatief gecorrigeerd, dus onder narcose. Paarden zijn vluchtdieren en kunnen erg van streek raken wanneer ze hieruit ontwaken.

In de algehele consternatie van de uitgewerkte roes, breekt het paard vaak weer het been. Dit gebeurt doordat het paard teveel gewicht op de tere breuk zet en bijvoorbeeld ronddraait in zijn box.

Prognose bij een gebroken been

De behandeling van een gebroken been hangt af van welk bot gebroken is, en op welke manier. Lastige breuken zijn schuin of hebben versplinterde stukken bot. Een horizontale breuk of een scheur zijn vaak makkelijker te behandelen.

Naast het type breuk, is ook de nazorg van de breuk belangrijk. Kan het paard voldoende onbeweeglijk blijven? En hoe komt het paard uit de operatie?

De paniek of onrust wanneer het paard uit de narcose ontwaakt, hoeft tegenwoordig niet meer zijn ondergang te betekenen.

Verscheidene praktijken nemen speciale maatregelen tijdens het ontwaken, zodat het paard zichzelf niet kan bezeren. Denk hierbij aan een verwarmde waterbak, waardoor de druk van de botten gehaald wordt en de breuk niet kapot geduwd of gedraaid kan worden.

Hiernaast is ook de conditie van het paard belangrijk. Door regelmatige belasting, wordt het botweefsel sterker en minder gevoelig voor breuken of scheuren. Houd je paard dus in beweging en op gewicht, dan heeft hij een goede start!

Gebroken been bij paard voorkomen

Voorkomen is natuurlijk beter dan genezen. Een breuk voorkomen is lastig, maar je kun wel de kans erop verkleinen!

Omheiningen

Paarden zijn vluchtdieren; als ze eenmaal rennen laten ze zich door niemand meer stoppen. Zorg daarom altijd voor goed zichtbare, hoge omheiningen rond de weides. Is je paard nieuw op een locatie? Verken dan samen met hem de wei.

Ondergrond

Inspecteer de bodem, voordat je met je paard op stap gaat. Zijn er veel kuilen in de grond? Liggen er veel stukken steen of uitstekende stukken hout? Rijd alleen op ruiterpaden en routes die je goed kent en waar je voldoende vooruit kunt kijken. Kun je dit niet? Matig dan je snelheid.

Opleiding

Bij het opleiden van je paard, hoort niet alleen zadelmak maken. Door je paard te laten wennen aan verkeer, drukte, andere dieren, harde geluiden, flapperend plastic en ga zo maar door, maak je de kans op plotselinge paniek een stuk kleiner.

Persoonlijke ruimte

Paarden zijn sociale dieren, maar om sociaal te blijven hebben ze een rangorde nodig. Geef een weidegroep dus altijd voldoende ruimte, zodat de kans op conflicten geminimaliseerd wordt.

Ruimte is voor ieder paard belangrijk, want door spelen, rennen en bokken heb je zo een ongeluk. Een paard in de wei kan behoorlijk vaart maken, maar de kans dat hij ergens bovenop knalt is een stuk kleiner dan in een krappe ruimte. Houd de weide daarom ook schoon en vrij van puin of losse objecten.

Vertrouw je jouw paard niet in zo’n grote wei, wanneer zijn dolle vijf minuten aanbreken? Laat hem dan rustig wennen aan de ruimte die hij beschikbaar heeft. Geef hem per keer meer ruimte, door van paddock te veranderen of stukken wei af te zetten. Zorg hierbij voor goed zichtbare afzettingen!

Ook kan longeren voorafgaand aan weidegang de eerste gelukssprongen wat temperen.

Zichtbaarheid

Zorg altijd voor goede zichtbaarheid, wanneer je samen op stap gaat. Niet iedereen is met jullie aanwezigheid bezig. Draag altijd reflecterende kleding en voldoende bescherming, niet alleen bij regen en schemering.