Bloedarmoede (anemie) bij paarden

Bloedarmoede bij paarden geeft een bekend ziektebeeld.

Het bijbehorende energietekort en lusteloosheid is namelijk herkenbaar vanuit onze eigen, menselijke klachten.

Hoe komt je paard aan bloedarmoede?

Hoe herken je deze aandoening? En wat is de prognose?

In dit artikel gaan we in op bloedarmoede bij paarden.

Bloedarmoede bij paarden

Bloedarmoede bij paarden komt relatief vaak voor. De klachten rond deze aandoening zijn doorgaans sluimerend aanwezig, net als bij mensen. Ook wij kennen het lusteloze, slepende gevoel dat zich bij paarden ontwikkelt.

Wij mensen kunnen echter aan de huisarts vertellen, dat we ons de laatste tijd niet fit voelen. Als paard is dit onmogelijk, en vaak subtieler. Bij gemiddelde klachten rond bloedarmoede vallen niet sterk op: je paard ligt niet hele dagen te slapen.

Daarom is het belangrijk om het normale gedrag van je paard goed te kennen. Wanneer je geregeld samen bezig bent en goed observeert, kun je op den duur vaststellen hoe je paard in zijn vel zit. Hiermee merk je een energietekort ook sneller op.

Bij twijfel adviseren wij altijd een dierenarts te raadplegen. De bloedtesten zijn niet ingrijpend, maar secuur en dienen herhaaldelijk uitgevoerd te worden. Hier gaat dus vaak wat tijd overheen.

Maar hoe komt bloedarmoede bij paarden eigenlijk tot stand?

Oorzaken van bloedarmoede bij paarden

Bloedarmoede, ook wel anemie genoemd, is een tekort aan rode bloedcellen in het lichaam. De officiële naam van rode bloedcellen is erythrocyten. Ook een tekort aan hemoglobine kan bloedarmoede veroorzaken.

Hemoglobine is een eiwit, dat aanwezig is in de rode bloedcel. Het speelt een onmisbare rol bij het vervoeren van zuurstof en koolstofdioxide door het lichaam. Hiernaast geeft de rode bloedcel zijn rode kleur.

Deze kleur is, onder andere, wat een rode bloedcel herkenbaar maakt in vergelijking met een witte bloedcel. Een witte bloedcel speelt een grote rol in het immuunsysteem, en bevat geen hemoglobine.

Zuurstof is onmisbaar voor vele processen in het lichaam. Wanneer de belangrijke delen, zoals organen en spierweefsel, te weinig zuurstof ontvangen wordt de optimale werking hiervan aangetast.

Maar hoe komt een paard aan bloedarmoede? Vaak zijn er 3 typen oorzaken mogelijk:

1. Substantieel bloedverlies, door:

• Een wond
• (Inwendige) bloeding
• Parasitaire infectie, zoals wormen, die de darmwand beschadigen en veel kleine bloedingen veroorzaken

2. Verminderde aanmaak van rode bloedcellen, door:

• Een ijzertekort
• Een verstoring in het beenmerg (bv. kanker of aangeboren afwijking)

3. Verhoogde afbraak van rode bloedcellen, door:

• Infectie
• Vergiftiging
• Bloedparasieten
• Auto immuun reactie op rode bloedcellen van een pasgeboren veulen, na bloedcontact met de merrie

Al klinkt dit heftig, toch is bloedarmoede niet gemakkelijk te herkennen. Hoe pak je dit aan?

Bloedarmoede bij paarden herkennen

Bloedarmoede kan een sluimerende ziekte zijn. Of de aandoening (tijdig) opgemerkt wordt, hangt samen met 3 factoren:

1. Oplettendheid van de eigenaar
2. De ernst van de aandoening
3. De activiteiten van het paard

Bij een dier waar geregeld mee gewerkt wordt, zal men eerder het energietekort opmerken dan van een voltijds-grasmaaier. De algemene symptomen van bloedarmoede bij paarden staan dan ook niet als een paal boven water. Vaak gaat het om de combinatie van de klachten, die de eigenaar naar het vermoeden van bloedarmoede zal leiden.

Algemene symptomen van bloedarmoede bij paarden:

• Verminderde prestatie bij arbeid
• Verminderd gemak bij versnelling in de gangen
• Lichte traag- en sloomheid

Symptomen van ernstige bloedarmoede bij paarden:

• (Geel)bleke slijmvliezen
• Duidelijk verminderde prestatie bij arbeid
• Lusteloosheid
• Versnelde ademhaling
• Verhoogde hartslag
• Vaak opengesperde neusgaten

Maar zijn uiterlijke symptomen genoeg om een diagnose te stellen?

Bloedarmoede bij paarden: Diagnose

De enige methode om bloedarmoede juist te diagnosticeren is bloedonderzoek. Na bloedafname wordt het percentage rode bloedcellen gemeten, de hematocrietwaarde.

Welk percentage ‘gezond’ is, hangt sterk samen met het ras en type van je paard. Zo hebben koudbloeden beduidend minder rode bloedcellen dan volbloeden, dit is echter volkomen normaal.

Ook is het belangrijk dat men rekening houdt met het feit dat één onderzoek slechts een momentopname is. Heeft het paard geen (zeer) ernstige bloedarmoede, dan kan de uitslag een vals negatieve uitslag hebben.

Bijvoorbeeld wanneer het paard net arbeid verricht heeft, zal de hematocrietwaarde hoger uitvallen dan in rust.

Bij lichte of gemiddelde bloedarmoede is het dus belangrijk om op verschillende momenten bloed af te nemen. Zo kunnen eventueel terugkerende lage percentages rode bloedcellen toch geïdentificeerd worden.

Maar hoe verder, wanneer je paard (ernstige) bloedarmoede heeft?

Bloedarmoede bij paarden behandelen

Bij lichte bloedarmoede zal het paard via voedingssupplementen ondersteund moeten worden, om het rode bloedcellen niveau omhoog te krijgen. Ook helpen de supplementen om meer energie beschikbaar te hebben, via belangrijke mineralen, spoorelementen en vitaminen.

Bij ernstige bloedarmoede ligt dit anders. De basisvoorziening van zuurstof door het gehele lichaam komt in gevaar, waardoor onherstelbare schade aan de weefsels en organen kan plaatsvinden.

In dit geval is een bloedtransfusie noodzakelijk, dit dient uitgevoerd te worden in de kliniek. Uniek voor het paard is, dat de eerste bloedtransfusie van elke donor geaccepteerd zal worden. Er zijn namelijk nog geen antistoffen tegen andere bloedgroepen aanwezig.

Na enkele dagen zijn de toegevoegde bloedcellen uitgewerkt en zal er een tweede transfusie plaats moeten vinden. Zit er lang tussen de twee transfusies, dan is wel een sterke afweerreactie op donorbloed van een andere bloedgroep te verwachten.

Uiteraard het belangrijkste bij bloedarmoede is de oorzaak op te lossen, of nog beter: voorkomen.

Voorkomen

Hoe voorkom je nu bloedarmoede bij paarden? Dit blijft een lastig vraagstuk. Toch geven we je hier enkele tips, die kunnen helpen de kans op bloedarmoede te verkleinen:

• Ontworm je paard op tijd, dit voorkomt parasitaire infecties met bloedingen tot gevolg
• Laat je paard na een ongeval, zoals een harde val of botsing, altijd controleren door een dierenarts
• Kies altijd voor hoog kwalitatieve voeding en controleer dit regelmatig
• Ken het normale gedrag van je paard, om verandering en klachten te kunnen herkennen
• Raadpleeg bij infectie of aanhoudende koorts altijd een dierenarts
• Maak de kans op toevallige of geleidelijke vergiftiging zo klein mogelijk, bijvoorbeeld door controle van:

• Het voer, voor bijvoorbeeld gedroogd Jacobskruiskruid in het hooi
• De wei, voor eikels en giftige planten
• De waterbron

Succes!