Koliek bij paarden

Koliek bij paarden is de nachtmerrie van elke eigenaar.

Want ook al lijkt deze buikpijn vooral vervelend, hij kan zeer intens en dodelijk zijn.

Hoe krijgt je paard eigenlijk koliek?

En hoe wordt dit het beste behandeld en voorkomen?

Dit artikel gaat over de oorzaken, behandeling en preventie van koliek.

Wat is koliek bij paarden

Koliek bij paarden is een verzamelnaam voor symptomen die horen bij pijn in de buik. Deze symptomen geven aan dat er iets mis is in het lichaam van het paard, doorgaans in het maagdarmstelsel. Maar het kan ook problemen met andere organen aangeven.

Het verteringsstelsel van het paard is ontzettend gevoelig. Paarden zijn van nature grazers op de steppe, die gewend zijn al lopend hun kostje bij elkaar te knagen. Een stapje, voor ieder hapje.

Het gras van de steppe was kort, droog en laag in voedingswaarde. Daarom moest het paard de hele dag door eten. De pH-waarde van de maag (zuurgraad) was hoog, om te helpen het stugge ruwvoer te verteren.

Om te voorkomen dat dit sterke zuur de maagwand aantastte, maakte het paard speeksel aan. Dit slikte hij door, samen met de bol ruwvoer, waardoor de maag beschermd werd. At het paard niet, dan werd er geen verzachtend speeksel aangemaakt en doorgeslikt.

Ook al is zijn levensstijl sterk veranderd, het maag-darmstelsel van het moderne paard is altijd hetzelfde gebleven. Gemaakt voor laagwaardig, eentonig ruwvoer en sterk in fermentatie om de benodigde voedingstoffen zo goed mogelijk te verkrijgen.

Maar wat, als dit verstoord wordt?

Oorzaken koliek bij paarden

Koliek bij paarden staat dus voor pijn in het buikgebied. Vaak als we over een echte koliek spreken, wordt pijn in het maag-darmstelsel bedoeld.

Maar koliek symptomen kunnen nog meer locaties als probleemgebied aanwijzen, zoals onder andere:

• Baarmoeder
• Eileiders
• Lever
• Nieren
• Testikels
• Urinewegen

Een echte koliek komt meestal voor als één van de volgende vijf typen:

• Darmliggingskoliek
• Krampkoliek
• Gaskoliek
• Verstoppingskoliek
• Zandkoliek

Deze kolieken worden doorgaans veroorzaakt door de volgende factoren:

• Abrupte veranderingen in dieet, leefomgeving en training
• Bedorven of beschimmeld voer
• Blokkades
• (Chronische) stress
• Darm- of buikvliesontsteking
• Gebitsproblemen
• Inslikken van zand tijdens het grazen of eten
• Tumoren of verstoringen in het maag-darmweefsel
• Te weinig ruwvoer of teveel krachtvoer
• Teveel suikers
• Uitdroging
• Verkeerde ligging darmen in de buikholte
• Verstoring darmflora (bacteriële huishouding)
• Worminfecties

Wanneer het maag-darmstelsel verstoord wordt, reageren paarden hier snel op. Ze krijgen kramp, gasophopingen, ontstekingen en verstoppingen. Hiernaast moet het maag-darmstelsel alles via de achterzijde oplossen, een paard kan namelijk niet braken.

Koliek kan mild zijn, maar ook levensbedreigende vormen aannemen. Hoe weet je nu, of je paard koliek heeft?

Symptomen koliek bij paarden

Bij koliek is het belangrijk om snel vast te stellen waar je paard precies last van heeft. Maar welke symptomen geven nu eigenlijk een koliek aan?

Koliek is een verzameling van symptomen, die aangeven dat je paard in de buik of het buikgebied pijn heeft. Maar hoe een paard dit uit, ligt aan het type koliek en het dier zelf.

Daarom wat algemene symptomen, die (eventueel gecombineerd) aangeven dat je paard koliek kan hebben.

• Afwisselend staan en liggen, kort na elkaar
• Algehele onrust
• Algemene stressignalen, zoals heen en weer wiegen, rondjes lopen en zwiepen met de staart
• Apathie (sloomheid)
• Gezwollen buik
• Herhaaldelijk naar de buik of flanken kijken, soms met oren in de nek
• Kreunen
• Maaien of schrapen met voorbenen
• Niet willen opstaan
• Optrekken van de buik
• Rollen, hierbij soms op de zij of rug blijven liggen
• Stoppen met eten
• Trappen of bijten richting de buik
• Verhoogde of stokkende ademhaling
• Verhoogde hartslag
• Zweten zonder inspanning

Je vermoedt dat je paard koliek heeft, wat nu?

Koliek bij paarden behandelen

Wanneer je een koliek bij paarden vermoedt, is het wijs zo snel mogelijk een dierenarts te laten komen. De meeste kolieken gaan namelijk niet zonder behandeling over. Hiernaast kan de situatie levensbedreigend zijn voor je paard.

De specifieke behandeling van koliek hangt nauw samen met de veroorzakende factor. Over het algemeen krijgt je viervoeter eerst een pijnstilling en een darmontspanner toegediend. Vervolgens zal de dierenarts allerlei vragen stellen over zijn dieet, algehele gezondheid en levensstijl.

Bij een verstoppings-, gas- of zandkoliek wordt vaak laxeermiddel toegediend. Een paard kan niet braken, daarom moet alles via de darmen en rectum het lichaam verlaten. Een laxeermiddel helpt hierbij.

Ook kan een sonde helpen de maag te legen. De maaginhoud wordt dan via een slang door de neus verwijderd of verminderd.

Is de verstopping te erg, dan moet het dier operatief geholpen worden. Dit is ook het geval wanneer de darmen verkeerd in de buikholte zijn komen te liggen.

Wanneer de verstopping te hevig is of het weefsel ernstig beschadigd raakt, kan een deel van de darm afsterven. De arts kan dit deel verwijderen, maar dit is zeer gevaarlijk. Niet alleen de mogelijke complicaties tijdens de operatie zorgen voor risico, ook het heelproces nadien.

Een koliek operatie is erg risicovol en de nazorg duurt lang. Het paard moet circa 6 weken volledige stalrust houden en heeft vaak grote kans op terugval of opvolgende problematiek, zoals hoefbevangenheid.

Koliek bij paarden voorkomen

Door bovenstaande redenen kun je begrijpen dat koliek beter voorkomen dan genezen is. Maar hoe maak je de kans op koliek zo klein mogelijk?

Paarden Pro geeft je 10 onmisbare adviezen:

• Alle veranderingen dienen stapsgewijs ingevoerd te worden, om stress te voorkomen
• Bewaar je voer droog en koel, om schimmels en rot te voorkomen
• Heeft je paard wel krachtvoer nodig, en hoeveel?
• Houd in het voor- en najaar de weidegang in de gaten i.v.m. hoog suikergehalte van het gras
• Laat je paard nooit langer dan 2 uur zonder ruwvoer staan
• Vaccineer en ontworm je paarden volledig en op tijd
• Voer eens per twee weken een gebitscontrole uit
• Voer nooit vanaf een zandgrond, leg hooi in de paddock op een verhoging of in een hooinet
• Zet te kort gegraasde stukken af om zandinname te voorkomen
• Zorg altijd voor voldoende en schoon drinkwater

Heeft je paard toch (milde) koliek en wacht je op de dierenarts? Ga dan stappen aan de hand, soms maakt het bewegen de darmen meer op gang waardoor de klachten verminderen.