Cornage bij paarden

Cornage is een erfelijke aandoening bij paarden, die bestaat uit een (vaak gedeeltelijke) verlamming van de stembanden.

Dit zorgt voor een typisch fluitend geluid tijdens inspanning en kan flink effect hebben op het uithoudingsvermogen van je paard.

Waar komt cornage vandaan?

Kun je nog wel trainen met een paard dat deze aandoening heeft?

En kan een paard hiervan genezen?

In dit artikel vertellen we jullie alles over cornage.

Wat is cornage?

Cornage bij paarden is een verlamming aan de stembanden. Vaak wordt hierbij de linkerstemband aangetast, problematiek rond de rechterstemband komt zelden voor. Ook een verlamming van beide stembanden komt amper voor.

Deze aandoening wordt ook wel hemiplegia laryngealis genoemd, wat staat voor ‘halfzijdige verlamming van de van de larynx’ (het strottenhoofd). Door de verlamming hangt de stemband gedeeltelijk voor één zijde van de luchtpijp, waardoor de ademhaling bemoeilijkt wordt.

Cornage komt voor in vijf gradaties:

0. Volledig intacte, normale stembanden

1. Lichte afwijking van de linkerstemband of asymmetrie tussen de stembanden

2. Duidelijke asymmetrie tussen de stembanden, enige abductie (opening) mogelijk tijdens bijna gehele inademing

3. Doorlopende asymmetrie, abductie bij inademing amper mogelijk

4. Volledige stemband verlamming, geen openstelling tijdens inademing mogelijk

Met een lichte vorm kan een dier vaak goed leven zonder belemmerende klachten. Mogelijk hoort men hier en daar een fluitende toon tijdens inspanning, al zal dit tot een minimum beperkt worden.

Bij hogere gradaties echter, zal het paard zichtbaar moeite kunnen hebben met de ademhaling. Hierdoor zal fysieke activiteit zijn beperking kennen. Door de minder efficiënte ademhaling hebben ze namelijk minder zuurstof beschikbaar.

Oorzaken van cornage

Opvallend is, dat we cornage meestal zien bij grote paarden, meestal ruinen. Een paard kan echter op elk moment in zijn leven cornage ontwikkelen. Een groot deel van de gevallen heeft een erfelijkheidsprobleem als aanstichter.

Het overgrote deel (zo’n 95%) wordt veroorzaakt door een erfelijke aandoening van de zenuwen.

Het strottenhoofd bevat een spier die de stemband ‘optilt’, wanneer de stemspleet zich moet openen. Bij cornage echter, is de zenuw die deze spier aanstuurt in meer of mindere mate beschadigd.

Ook een vergiftiging met zware metalen kan voor zenuwschade zorgden. Een voorbeeld hiervan is loodvergiftiging. Dit liepen paarden vroeger geregeld op, omdat verf nog wel eens lood bevatte. Likte of knabbelde een paard hieraan, dan kon er chronische vergiftiging ontstaan.

Hiernaast kan een heftige keelinfectie ook zenuwschade aanrichten. Een bekend voorbeeld hiervan is een uitbraak van de besmettelijke ziekte droes.

Zo kan een paard zonder erfelijke aanleg ook cornage ontwikkelen. De beschadiging raakt hierbij de zenuw nervus laryngeus recurrens, die een vertakking is van de nervus vagus.

De nervus vagus is de grote zenuw die van je brein, via de luchtwegen naar de lager gelokaliseerde organen in het lichaam loopt. Deze zenuwen zijn belangrijk voor het doorsturen van informatie en het aansturen van verschillende onderdelen van het lichaam.

Maar hoe merk je aan de buitenkant, dat je paard misschien cornage heeft?

Symptomen van cornage

Cornage is bij lichtere gradaties niet heel gemakkelijk te herkennen. Maar hoe zwaarder de aandoening, hoe gemakkelijker duidelijk wordt dat het paard om een wel heel typische reden benauwd is.

De blokkade in het strottenhoofd zorgt bij inademing namelijk voor een scherpe, wervelende luchtstroom. Dit veroorzaakt een typisch fluitend, piepend geluid.

Wanneer het paard flink benauwd wordt en heftig inademt, kan er ook een rauw, schrapend geluid ontstaan.

Behandeling van cornage

Om een paard te kunnen behandelen, moet eerst de juiste diagnose gesteld worden.

Vaak laat een dierenarts het paard eerst een inspanningsproef doen aan de longeerlijn. Op deze manier kan men horen of het paard bij inspanning het typische cornage-geluid laat horen.

Hiernaast kan men ook gelijk controleren of het probleem ergens anders in de ademhalingswegen zit. Soms wordt dit geluid namelijk ook gehoord bij andere afwijkingen in het keelgebied, zoals de neus of het strottenklepje.

Om een goede diagnose te stellen, moet echter het strottenhoofd bekeken worden. Dit doet men door middel van een laryngoscopie.

Hierbij gaat de dierenarts met een slang via de neus het keelgebied in. Via een camera met lampje kan het strottenhoofd en de stembanden bekeken worden.

Wanneer het paard een wat hogere gradatie cornage heeft, met veel benauwdheid, is doorgaans behandeling nodig. Hierbij kan het strottenhoofd chirurgisch gecorrigeerd worden. Men trekt hierbij de verlamde stemband opzij en zet deze vast aan de wand.

Denk hier echter niet te licht over. Deze ingreep is een flinke kluif voor je paard en de herstelperiode is zeer belangrijk. Het dier mag 3 maanden geen fysieke inspanning leveren en moet zo weinig mogelijk hinniken.

Omdat het dier geopereerd is, zal de anatomie van de keel lichtelijk veranderd zijn.

Na deze operatie hebben paarden hierdoor een grotere kans op verslikken tijdens het eten en drinken. Hierdoor kunnen voedsel- of vochtdeeltjes in de longen terecht komen. Dit maakt dat het paard chronisch gaat hoesten of zelfs een ontsteking krijgt.

Dit dient dus nauwgezet in de gaten gehouden te worden.

Hiernaast zullen ze een afwijkend stemgeluid bij het hinniken hebben, wat zich kenmerkt door een hese ‘roep’.