Paard bijten afleren: hoe leer je een paard bijten af?

Je paard bijten afleren kan erg lastig zijn.

Het belangrijkste onderdeel is namelijk: Waarom bijt mijn paard?

In welke situaties vertonen onze paarden eigenlijk bijtgedrag?

En hoe leer je dit eventueel af?

In dit artikel gaat Paarden Pro op bezoek bij bijtende paarden.

Het bijtende paard

Elk paard bijt wel eens. Heeft je paard dan gelijk een baaldag? Niet per se!

Bijtgedrag is namelijk niet per definitie negatief. Hiernaast kan het een belangrijk signaal afgeven over de gezondheid van je paard.

Hier een aantal voorbeelden van bijtsituaties. Je paard:

• Hapt naar zijn weidegenootjes tijdens voertijd of bij nauw contact.
• Hapt naar je, wanneer je iets lekkers in je handen hebt.
• Bijt en knaagt in het hout van de stal.
• Bijt zichzelf, waardoor er open plekken in de huid ontstaan.

Vanuit de beschreven situaties, kunnen we onderscheid maken tussen vier aparte gedragingen. Het paard bijt:

• Een ander paard
• Een mens
• In een object
• Zichzelf

Bijtgedrag is dus erg variabel. Dit betekent, dat je nooit maar op één manier op dit gedrag moet reageren. Het kan namelijk een belangrijk signaal zijn!

Maar wat zegt dit gedrag nu eigenlijk?

Paard bijt ander paard

Je paard bijten afleren is niet altijd nodig. Zie je het gebeuren in de wei, met andere paarden? Dan heb je kans dat het een belangrijke rol in de communicatie onderling speelt.

Bijten kan voor paarden veel verschillende functies hebben. Ze doen dit om te spelen, affectie te tonen, dreigen of om het andere paard een bepaalde actie uit te laten voeren.

Hieronder noemen we 5 gedragingen waarin paarden bijten als communicatie gebruiken.

Affectie

Met elkaar knabbelen, kriebelen en bijten op de schouder en schoft, tonen paarden onderlinge affectie.

Drijven

Loopt een paard met laag, boos hoofd een ander paard in de billen te bijten? Dan wil hij de baas spelen. Vaak drijft een hengst hiermee zijn merries terug naar de kudde of jaagt hij ongewenst bezoek weg.

Dominantie

Gooit een paard boos zijn hoofd in de lucht en bijt hij richting een ander paard? Dan is hij niet van deze (nabije) aanwezigheid gediend, of wil hij zeggen: “Wegwezen, ik mag eerst!”. Ook kan een knauw als correctie voor ongewenst gedrag gebruikt worden.

Hiërarchie bepalen

Steigeren, trappen en bijten zijn manieren om onderlinge hiërarchie uit te vechten. Hier gaan meestal een hoop dreigementen aan vooraf, voordat het echt tot vechten komt.

Spelen

Jonge paarden onderzoeken alles met hun mond. Ook oefenen ze voor het echte leven, met schijngevechtjes en bijten. Het bijten kan echt een “heen en weer”-spelletje worden en eindeloos doorgaan. Tikkie, jij bent ‘m!

Mijn paard bijt mij

Je paard bijten afleren is voor een eigenaar vaak belangrijk. Want wanneer een paard een mens (herhaaldelijk) bijt, is het zaak hier aandacht aan te besteden. Dit bijten heeft 3 verschillende redenen.

Je paard:

1. Voelt zich niet goed.
2. Behandelt jou als een ander paard.
3. Heeft ongewenst gedrag aangeleerd.

Bovenstaande punten hebben met 3 belangrijke thema’s te maken: gezondheid, onderlinge communicatie en training.

Gezondheid

Bijt jouw paard je tijdens de algehele omgang? Dan heeft hij wellicht fysiek ergens last van, bijvoorbeeld een scheve wervel, een drukplek of wondje in de mond.

Let daarom goed op de signalen die je paard afgeeft. Wanneer komt het bijten voor? En vertoont je paard dit gecombineerd met één of meerdere frustratie signalen, zoals:

• Fel zwaaien met de staart.
• Hoofd omhoog gooien.
• Neusvleugels naar achter trekken.
• Oren in de nek leggen.
• Trappen (of dreigen).

Overleg in dit geval met een dierenarts of gedragsdeskundige.

Onderlinge communicatie

Hiernaast, kan je paard bijten als communicatie middel inzetten zoals bij paarden onderling. Hierdoor gebruikt hij bijten om:

• Affectie te tonen (“Wil je vriendjes zijn?”)
• Jou te corrigeren (“Stop daarmee!”)
• Zijn zin te krijgen ( “Ik wil die appel nu!”)

Dit eerste punt ziet men vaak tijdens het poetsen: het paard gaat je “terug kriebelen”. Dit is natuurlijk lief bedoeld, maar aangezien jij geen paard bent kan dit behoorlijk pijnlijk zijn.

Training

Je paard bijten afleren of het bijtgedrag voorkomen heeft alles te maken met training. Wellicht heb je te vaak bedelend, spelend of opdringerig gedrag door de vingers gezien.

Denk hierbij aan regels tijdens het voeren, poetsen, rijden, maar ook de algehele omgang. Je moet het paard niet willen overheersen, maar hij moet wel rekening met je houden. Anders krijg je gevaarlijke situaties en komt jullie beider veiligheid in de knel.

Paard bijt in de lucht of een object

Met bijtgedrag wil een paard niet altijd iemand pijn doen. Soms is het een uiting van frustratie of pijn. Vaak zien we hierbij dat een paard in de lucht hapt of bijt in een object.

Hoe zit dit precies?

In de lucht happen

Ken je dat, paarden die tijdens het aansingelen in de lucht happen? Vaak is dit omgericht gedrag.

Omgericht gedrag is een type conflictgedrag, waarbij een dier gedrag wil uiten naar iets of iemand, maar hierbij verhindert wordt. Vervolgens botviert hij het gedrag op een ander object of wezen, om toch zijn frustratie te uiten.

Bovenstaande situatieschets is een een goed voorbeeld hiervan. Je paard vindt het aansingelen naar en wil eigenlijk degene die aansingelt bijten, maar weerhoudt zich hiervan. Omdat de motivatie voor het gedrag erg sterk is, bijt het paard vervolgens in de lucht. Of in een nietsvermoedende voorbijganger.

In een object bijten

Het bijten in objecten komt vaak voort uit verveling, frustratie of een tekort aan bepaalde voedingsstoffen. Bij verveling heeft het dier niets te doen en leidt zichzelf af met het knabbelen, bijten en knagen.

Bij frustratie kan het zijn dat je paard een stressbron heeft die niet weggaat, waardoor hij gerichte manieren zoekt om van zijn spanning af te komen. Dit zie je vaak bij luchtzuigers: paarden die een stevig oppervlak vastpakken, hun nekspieren spannen en lucht naar binnen zuigen.

Ook kan een paard op objecten gaan kauwen wanneer zijn dieet niet toereikend is. Een dierenarts kan via bloedonderzoek inzichtelijk maken welke voedingsstoffen ontoereikend aanwezig zijn.

In objecten bijten kan ook speels gedrag zijn, vooral bij jonge paarden. Als dit gepaard gaat met stress- of frustratiesignalen, kan er echter iets mis zijn.

Mijn paard bijt zichzelf

Helaas zijn er ook paarden die zichzelf bijten. Vaak heeft dit een medische of mentale oorzaak.

Paarden met huidproblemen kunnen zichzelf soms tot bloedens toe open bijten. Raadpleeg dus bij huidproblemen altijd een dierenarts: hoe eerder de (zoektocht naar) behandeling start, hoe beter!

Hiernaast kan het bijtgedrag gevolg zijn van chronische stress. Het paard lijdt zo lang onder een bepaalde spanningsbron, dat hij hier mentaal niet meer mee om kan gaan. Hij zoekt een manier om de spanning te verminderen, wat kan resulteren in stalondeugden en zelfmutilatie.

Vertoont jouw paard een stalondeugd of verwondt hij zichzelf? Bespreek zijn gezondheid, dieet, leefomgeving en dagritme met een professional en kijk waar de spanning vandaan kan komen.

Je paard bijten afleren

Je paard bijten afleren is een belangrijke taak van de eigenaar. Maar is dit altijd mogelijk, of zelfs nodig?

Ander paard bijten

Je paard bijten afleren kan erg lastig zijn. Paarden gebruiken dit gedrag onderling als communicatie en gaat bij jouw afwezigheid gewoon door. Ook ziet men meer resultaat wanneer paarden dit onderling oplossen.

Blijft het bij een hap of knauw? Dan kun je de paarden beter hun gang laten gaan.

Wordt het een gevaarlijke vechtsituatie? Dan kan het zijn dat zij er niet (zonder kleerscheuren) uit gaan komen. Hierbij is het beter om één van de twee in een andere groep te plaatsen.

Mens bijten

Je paard mag onder geen beding een mens bijten. Dit wordt snel gevaarlijk!

Laat de gezondheid controleren door een dierenarts en besteed trainingstijd aan het bijtgedrag. Dreigen, schreeuwen of slaan maakt de bijtdrang alleen maar groter. Ga terug naar de basis: heeft jouw paard respect voor jou en je eigen persoonlijke ruimte?

Voor sommige paarden is bijten van jongs af aan een spel (Tikkie!). Ga je hierop in, dan doe je mee!

Object of in lucht bijten

Wanneer je paard in de lucht of objecten bijt, is het belangrijk om te identificeren wanneer dit gedrag precies plaatsvindt. Bittersprays kunnen knaag- en bijtgedrag verminderen, maar de oorzaak vinden is het allerbelangrijkst.

Overleg de bijtsituatie met een dierenarts of professional, wanneer de oorzaak wordt weggenomen is het gedrag hier vaak mee opgelost.

Zelfmutilatie

Bij zelfmutilatie dient gelijk actie ondernomen te worden. Neem contact op met een dierenarts en laat je paard onderzoeken op gezondheidsproblemen. Raadpleeg hiernaast een gedragsdeskundige om erachter te komen of jouw paard (chronische) stress heeft.

Het allerbelangrijkste bij zelfmutilatie en stalondeugden is om nooit, maar dan ook nooit te straffen. Dit verhoogt de stress, waardoor het gedrag alleen maar zal verergeren.

Heeft je paard lang last gehad van een bepaalde klacht die het bijten veroorzaakte? Dan blijft hij het bijten wellicht volhouden uit gewoonte, terwijl de oorzaak is weggenomen.

Bij het trainen hiervan is rust, consequentheid en duidelijkheid het belangrijkste. Raadpleeg voor ondersteuning hierbij een gedragsdeskundige.